Mardin Artuklu Üniversitesi’nin Türkiye’de Yasayan Diller Enstitüsü’nün uluslararasi hakemli dergisi olan Mesopotamia Studies dergisinin dördüncü sayisini size ulastirmanin mutlulugunu yasiyoruz.

Waqanûsên Suryanî yên wekî Elyasê (bî suryanî Elîa) Nisêbînî (975-1046) bikêfxwesî ji me re behsa dîroka mîrektîya kurd ya Merwanîya dikin. Ji 372an heta 478an hicrî (983-1085 P.Z.) desthelatdarîya Merwanîyan li ser herêma Amedê berdewam kir.

Ev berhem, teza doktorayê ya Shahab Vali ye ku cara pêsî sala 2011ê li Fransayê bi navê “Les Yârsân: Aspects Mythologiques – Aspects Doctrinaux” hatiye çapkirin. Heft sal pistî çapa fransî, ji aliyê lêkolînera kurd Sevda Orak Resitoglu ve, ji fransî bo kurmancî hatiye wergerandin. Berhem ji çar besên sereke, ferhengeke goranî-kurmancî û encamekê pêk tê.

Mardin’de konusulan Arapça lehçesi, Türkiye’nin diger bazi sehirlerinde konusulan Ar?apça lehçelere nazaran fasih Arapçaya yakin olmasi ve arkayik özellikler tasimasi bakimindan önemli bir yer teskil etmektedir. Bu lehçe, gerek sesbilgisi, gerek biçimbilgisi, gerekse sözdizimi bakimindan fasih Arapçanin birçok özelligini barindirmaktadir. Bu makalede, Mardin’de konusulan Arapça lehçenin sahip oldugu kültürel ve dilsel zenginlikleri ile bazi lehçesel özellikleri hakkinda bilgi verilecektir. Çalismaya konu olan cografi alan, Mardin sehir merkeziyle sinirli olmayip, bagli ilçe ve köyleri de kapsamakta, derlenen örnekler ve yapilan gözlemler üzerinden bu lehçe hakkinda özet niteliginde bilgiler verilmektedir.

Kürt dili ve edebiyati resmi kisitlamalar ve yasaklamalar nedeniyle büyük bir erozyona ugramistir. Bunun sonucunda dilin kaynaklarinda, kelime hazinesinde, geçmisiyle irtibatinda kopukluklar ve aksamalar, zedelenmeler yasanmistir. Bu noktada Kürt dili için yaptigi çalismalarla adi anilacak ilk isimlerden biri hiç süphesiz Celadet Ali Bedirxan’dir. Bir yandan Kürt dilinin folklorik zenginliklerinin kayda geçmesi, unutulmamasi için çaba sarf ederken bir yandan da mevcut dil hazinesinin islevselliginin ve islerliginin arttirilmasi için edebiyat çalismalarina, derleme, sözlük, gramer, çeviri çalismalarina öncülük etmistir. Celadet Ali Bedirxan’in çabalarinin takipçisi olan Mehmed Uzun, Kürt edebiyatinin yirminci asirda yetisen en önemli isimlerinden biridir. Bir vefa duygusuyla ve onunla benzer kaygilari oldugu için Celadet Ali Bedirxan’in yasamini Kader Kuyusu isimli romanda islemistir. Eserde “kuyu”(bîr) kelimesi roman kahramaninin hayatiyla ilgili olarak hem “hafiza” hem de “kuyu” anlamina gelecek sekilde kullanilmistir. Böylece romanda bir Kürt aydininin hayati anlatilirken ayni zamanda kuyu kelimesi araciligiyla bellek-mekân iliskisi de islenmistir.

Evdirrehîm Rehmî Hekkarî, wek nivîskar û rewsenbîrekî tesîreke mezin li edebiyata Kurdî kiriye. Wî di gelek kovar û rojnameyên wek Jîn, Serbestî û Ehli Sünnetê de nivîs belav kirine. Ligel wê hêbetek kitêb jî li pas xwe hêlane. Rehmî Hekkarî zêdetir bi helbestên xwe yên Kurdî -yên ku di Jînê de belav bûne- û nivîsên xwe yên Ehli Sünnetê de wesiyane dihête nasîn. Lê ji ber ku berhemên wî hemû negehestine ber destê xwendevanan gelek aliyên wî yên dî nehatîne zanîn. Ji wan yek a girîng ku em jî dê di vê gotarê de behsê jê bikin, nivîskariya wî ya derbarê zarok, ciwan û jinan de ye. Rehmî Hekkarî hem bi Kurdî hem jî bi Tirkî, gelek berhem ji bo biçûkan nivîsîne ku di nav wan de yên rasterast bo zarokên xwe nivîsîne gelek balkês in. Lewra wî ji bo her çar zarokên xwe bi navê wan, çar berhemên cuda nivîsîne. Ji bilî wan, du berhemên dî yên Tirkî hene ku dîsa ji bo biçûkan nivîsîne. Dîsa hem di kovara Jînê de hem jî di Gaziya Welat-1ê de wî bang li zarokan kiriye. Helbet tabloyên kêsana lêkerên Kurdî ku bi kovara Jînê ji bo zarok û ciwanên Kurd hatine belavkirin jî di tarîxa edebiyata Kurdî de ciheke girîng digirit. Bi vî siklî ew aliyên taybet yên Evdirrehîm Rehmî Hekkarî zêde nahên nasîn, em jî dê di vê gotarê de hewl bidin ku wan pêskês bikin da ew nivîskar zêdetir bête nasîn. Lê ji ber ku naverok û mijarên wan berheman berfireh in em dê di vê gotarê de tenê behsa berhemên Rehmî Hekkarî yên Kurdî bikin.

Wekî tê zanîn, li hemû dinyayê mirov hînbûneke sîstematîk û metodolojîk bi saya xwendinê pêk tîne. Li gelek welatên Rojhilata Navîn mixabin asta xwendinê zehf kêm e. Ev rews li bajarên kurdan jî heman rews e û li gelek deveran asta xwendinê ji astên gelek welatan kêmtir e. Ji bona xwendinek ku bigihîje armanceke bas divê stratejîyên xwendinê bas bên pêkanîn, xwendineke bi sîstem hebe, û di hinek pêvajoyan de rewsa xwendekaran ast bi ast bê nirxandin. Ji ber ku fakulteyên perwerdehîyê ji bona hînkirina Kurmancî tune ne, pêwîst e sazî bikaribin li ser metodolojîyê bisekinin û krîteran dîyar bikin. Di ser re divê materyalên xwendinê li gorî armancên cûda bên amadekirin û bên adaptekirin.

A search in the archives and rare collections of National Library, Tehran, intended primarily to find the Arabic polemics against Yezidi religion, has resulted in the discovery of another source of information on the Gurani literature. So far as can be discovered, this has never previously appeared in print. It contains of some Persian codices, entitled, jung in which there are unpublished material of Gurani literature. Most of the Persian material given in the jungs were considered by Library’s staff. However, they chose not to give details on Gurani fragments, and the fact that this material exists has largely been ignored by scholars up to the present day. This paper gives a presentation of this Gurani unpublished material, making it widely available for the first time.

Positivism arose under specific conditions in France during nineteenth century, greatly affecting the philosophical thought of many Ottoman intellectuals. Many of intellectuals lived in exile because of policies carried out by Sultan Abdulhamid and came into close contact with positivism in France. These intellectuals believed that positivism could solve the problems that Ottoman society faced. They tried to adapt positivism to the specific conditions of their own society. The Kurdish Muslim scholar, Said Nursi also, learned about and keep with the thoughts, both in his hometown Bitlis, and in Istanbul. This paper claims that Said Nursi was intrigued by positivism. In this context, he presumed that Kurdish people should move ahead in social order and progress through education, which would make increase their welfare and happiness

Nature is regarded as the source and essence for the composition of Kurdish culture in terms of religious ideology, traditions, communication and social life as well. The Kurdish individual, based on the thinking he gained from nature along with the social and religious changes he underwent, communicates and behaves. By virtue of this premises, there exist amongst Kurds some ancient Kurdish beliefs representing ancient religions, including Ezidism. The essence and philosophy of Ezidism has been drawn upon nature and this is crystal clear in all the Ezidy religious rituals, ceremonies, feasts, traditions, and principles. This is particularly evident in the time-related phenomena, yearly changes, and agriculture in addition to the natural elements that bring about those changes especially the sun. Sun as the mother of all natural phenomena and elements is canonized an sanctified by Ezidies because sun is viewed as both the reason behind Kurd?s monotheism and the direction Ezidies face while praying.

Since the seventies of the last century Modern Linguistics began experiencing a significant turning point in the transformation represents many of the workers in this area of interest as a wholesale unit that revolves around this lesson to pay attention to the text linguistic unity as the most suitable to carry out this lesson. It was for them in this effort and many attempts, was the attempt to define the concept of this new unit, as well as determine the levels they contain, and then determine which issues can be studied within each of these levels. In the next study we will try to give the general reader and beginner student in this area, to offer them a Fill in a descriptive summary of the efforts of researchers in this area through a stand at the main points in their attempts to define the concept of the text, and then determine the levels at which it contains and which can be analyzed through it .

?????? ??????? ??????? ??????? ?? ????? ??????? ???? ?????? ??? ??????? ??????? ??? ??? ???????? ??? ???? ??????? ??????? ???????? ???????? ??? ??? ??????? ???? ????????? ??? ???? ?? ??? ??? ?????????? ???? ?????? ?? ???? ????? ?????? ????? ????? ??????? ???????? ???? ????????? ???? ?? ????? ??? ??????? ??? ??? ???????? ?? ???? ?? ??? ????? ???????? ??? ?? ?? ?????? ??? ?? ?????. ??? ???? ???? ?????? ?? ????? ????????? ??? ???? ???????? ?????? ?? ????? ????? ?? ?????? ??? ????? ????? ??? ????? ???????? ????????? ?? ??????? ????????? ??? ?????? ?????? ?? ??????.

Birbirine yakin cografyalarda konusulan diller arasinda dil etkilesimi sik karsilasilan bir durumdur. Zazacanin konusuldugu cografyada Türkçe, Arapça, Ermenice, Kurmancca gibi birçok dil konusulmaktadir. Zazaca kültürlerin ve dillerin karsilasma alaninda konusuldugu için, Zazacanin üzerinde farkli dillerin etkisi vardir. Bu çalismada Arapçadan Zazacaya geçmis olan sözcükler üzerinde durulacaktir. Arapça, Zazacaya komsu olan diger dillerden farkli olarak, Islam dininin dili olmasindan dolayi bölge dillerinin hepsini etkilemistir. Çalismada Zazalar ve Zazaca üzerine bazi bilgiler verildikten sonra diller arasinda sözcük alisverisi üzerinde durulacaktir. Bulgular kisminda örnek sözcükler üzerinden, Zazacaya geçmis olan Arapça sözcükler incelenecektir. Vate Çalisma Grubu’nun son yayimlamis oldugu sözlük temel alinarak tespit edilmis olan Arapça sözcükler ise ek kisminda verilecektir. Bu alanda daha önce bir çalisma olmadigi için, bu çalismada tespit edilen veriler önemlidir. Çalisma metodu olarak sözlük taramasi kullanilmistir. Çalismada bu sözcüklerin kullanim sikligi, kullanim alanlari, geçis sekilleri gibi özellikler üzerinde durulmamistir. En fazla sözcügün geçtigi sesler grafik seklinde verilmis, böylelikle Arapçadan geçen geçen seslerin yogunlugu tespit edilmistir. Böylelikle Zazaca ve Arapça arasindaki dil etkilesimi ortaya çikarilmaya çalisilmistir. Çalismada sadece sözcüklerin kök kismi ele alinacak, ayni kökten türetilmis olan sözcüklere yer verilmeyecektir. Bundan dolayi Arapçadan Zazacaya geçmis olan sözcüklerin sayisi çok daha fazladir.

Karsi tarafla iletisim, birey için büyük bir restlesme meydana getirir. Bu durum kisiye kültürel, fikri otoriteler ve farkli edebi gelenekler araciligiyla kendisiyle iletisime geçmesini saglayip kendisine fikri ve edebi sorunsal bir nitelik kazandirmak istemesiyle Arap düsünürleri ve ediblerinin derin dikkatine mazhar oldu. Roman dili bu sorunu ifade etmede en büyük cesarete sahipti. Bu arastirma, Suriye anlatisinin zaman ve tekniki açidan geçirmis oldugu asamalari, uygarlik çatismasi baglaminda kisinin kendisiyle ve digerleriyle olan iliskilerini 2000-2010 yillari arasinda yayinlanmis örnek romanlar üzerinden incelemektedir. Bu sorunlardan Araplarin Batidaki problemleri, bati toplumuyla uyum saglayamamasi ve özellikle toplumsal degere haiz olan örf, adet ve geleneklerin bati ile çatismasini gösterebiliriz. Çalismamiz ayrica bir yandan kisinin sömürgeci olarak gördügü batiyla çatismasini yansitirken diger yandan bu sömürgeciye yanlis yansitilan Araplarla müslümanlarin hakiki dogru yüzünü göstermeye çalismistir. Ayni zamanda arastirmanin en önemli niteligi analiz ve karsilastirmaya dayali açiklayici yaklasim yani sira zaman, yer ve kisilikleri de tahlil ederek, roman anlati tekniklerini analiz etmesidir